Op het particuliere landgoed de Hulst dragen waterbergingsmaatregelen bij aan het voorkomen van wateroverlast in de stad Oldenzaal tijdens piekbuien. Het landgoed ligt op de stuwwal van Oldenzaal, tegen de Tankenberg aan. Dit betekent dat er een groot natuurlijk verval in het landschap zit. Nieuwgevormde retentieweides bufferen water om overlast benedenstrooms te voorkomen. De maatregelen zijn onderdeel van het project Water Collectief Twente.
Van grasland naar retentieweides
In 2018 startte Bosgroep Noord-Oost Nederland met de voorbereidingen voor de waterbergingsmaatregelen op het landgoed. Het project is enerzijds gefinancierd vanuit een Kwaliteitsimpuls natuur en landschap (subsidie SKNL) die door de Bosgroep is aangevraagd voor de eigenaar. Anderzijds maakt het deel uit van het project Water Collectief Twente, in opdracht van Waterschap Vechtstromen.
In mei 2022 is begonnen met de realisatie van de werkzaamheden. Eerst is gestart met het omvormen van het bestaande grasland naar retentieweides: weides die water bergen. Rondom zijn sloten gedempt en de toplaag is deels afgeplagd. De zoden zijn verwijderd om een slenk te graven. Met het dempen van de sloten wordt het water beter vastgehouden. Hierbij is het de bedoeling dat het water bij piekaanvoer in twee door kades van lemig zand gescheiden laagten wordt vastgehouden en vertraagd wordt afgevoerd.
Vervolgens is de bronvijver in de bronweide opgeschoond. Kwelwater uit de bronvijver en oppervlaktewater uit de bermsloot stromen via de nieuw aangelegde meanderende slenk door de graslanden. Landschapsarchitect Leonard Springer heeft de bronvijver ruim honderd jaar geleden op de juiste hoogtelijn ontworpen. Altijd gegarandeerd van toestromend bronwater.
Oude gewelven van watermolen teruggevonden
Bij de sloop van een oude boerderij op de plek van de slenk zijn oude gewelven van vermoedelijk een watermolen aangetroffen. Het water stroomt onder één combinatie van gewelven door. Zo krijgt ook de oude cultuurhistorie van weleer een plek.
Vorige fotoVolgende foto
Oude gewelven van vermoedelijk een watermolen doen weer dienst.
Bijzondere planten op natte ondergrond
Door de vernatting zullen de kruidenrijke graslanden (N12.02) zich ontwikkelen naar vochtige hooilanden (N10.02). Door het dempen van sloten treedt het kwelwater in het dal en de slenk uit, zodat aanwezige soorten zoals bosbies (niet te verwarren met bosbes), veldrus, rietorchis en brede orchis zich kunnen uitbreiden, en samen met veldzuring en scherpe boterbloem een bloemenzee vormen.
Fons Eysink, de natuur- en landschapsadviseur van Landgoed de Hulst, adviseert Waterschap Vechtstromen in nauwe samenspraak met Mathijs Klok van de Bosgroep, de toezichthouder op de uitvoering van de water- en natuurmaatregelen. Fons: “Het bronwater zoekt haar weg over de kale grond en vormt miniatuurslenkjes waar vlokreeften, kokerjuffers en libellen direct een plekje weten te veroveren. Door de vochtige, warme weersomstandigheden kiemen de eerste planten al massaal en de bloemenweelde zal volgend jaar alleen maar groter zijn.“
Hergebruik grond
Mathijs Klok, beheerder bij Bosgroep Noord-Oost Nederland: “De grond die gebruikt is binnen het project, voor kades en het dempen van de sloten, is afkomstig is van het landgoed zelf. Er komt een appartementencomplex op het terrein en bij het uitgraven van de parkeerkelder is 3000 kuub leemhoudend zand vrijgekomen. Dit is weer toegepast in het werk, dat door aannemer Gerwers is uitgevoerd. Mooi dat we dat zand konden hergebruiken en het ook minder hoefden te vervoeren. De afgeplagde organische bovenlaag wordt gebruikt om de bodemstructuur van landbouwgrond in de omgeving te verbeteren. Zo worden meerdere doelen binnen het project bediend.”
Vorige fotoVolgende foto
Grond van het landgoed is hergebruikt binnen het project. Op de tweede foto: een schotbalkstuw, een soort overlaatconstructie.
Samenwerking vanuit Water Collectief Twente
Noordoost Twente is een kwetsbaar gebied als het op de watervoorziening aan komt. De hooggelegen zandgronden, het grootste deel van het gebied, zijn volledig afhankelijk van regen. In tijden van extreme droogte betekent dit, dat hier snel problemen optreden voor natuur en landbouw. Het aanwezige water wordt door het hoogteverschil snel afgevoerd en als de regen uitblijft, verdroogt het gebied al snel.
Robert Eekers, projectleider namens het Waterschap: “In 2015 heeft Waterschap Vechtstromen daarom de eerste stappen gezet om water vast te houden. Samen met (particuliere) eigenaren van agrarische gronden en natuurgronden in het gebied wordt gekeken waar zich kansen voordoen om water anders te laten lopen en langer vast te houden. Om zo voorbereid te zijn op drogere tijden. De heer Smellink, eigenaar van het landgoed, staat positief tegenover de samenwerking en de maatregelen.”
De Hulst is een prachtig voorbeeld van een integraal project op het gebied van water en natuur, met daarnaast een verbinding tussen natuur en cultuur. De komende jaren gaan we zien wat de impact van de waterbergingsmaatregelen is, en welke soorten in de nattere delen opkomen.
Bron: https://bosgroepen.nl/bosgroep-noord-oost-nederland/projecten/nieuwe-waterberging-en-natuur-beschermt-stad-oldenzaal-bij-piekbuien/